Twee historische sites, belangrijke geheugenplekken van dit dorp dat haast uitsluitend nieuwbouw bezit.

In de veertiende eeuw waren Godfried en Jan van Hardeumont heren van Kermt en hun bezit kwam naderhand door vererving en huwelijk, in handen van de familie van Berlaymont. De familie van Stockhem volgde in de achttiende eeuw. Het kasteel, dat van 1612 dateerde en van 1757 tot 1819 bewoond werd door Gaspard baron van Stockhem, proost van de abdij van Herkenrode, bestaat niet meer.

De 'Holrakkerswinning', ook als 'Monniken­hof' bekend, is een oude site ten zuiden van de Demer, met een neerhof-opperhofstructuur, waarvan de omgrachting behouden bleef. Ze werd op de Ferraris­kaart (1774-1775) genoteerd, ten noorden van het dorp. Het opperhof lag ten oosten, was toen al onbebouwd, maar op het neerhof lagen losstaande gebouwen en tuinen. Een dreef verbond het met een zuidelijker gelegen huis met tuinen, dat mogelijk het kasteel is dat in Les Délices du païs de Liége wordt vermeld en beschreven maar niet geïllustreerd wordt: "Het heerlijk huis is een groot, langwerpig paviljoen met een vierkante toren waar een klein parterre op aansluit. Het is omsloten door een bakstenen muur waarvan de noordelijke hoek de basis vormt voor een gemetseld tuinpaviljoen. De voorgevel van het huis kijkt uit op een ruim erf met op de rechterzijde een degelijk gebouw dat de stallingen herbergt. Van daaruit bereikt men de tuin, een ruim vierkant omsloten door hoge, geschoren haagbeuk­ hagen met tuinprieeltjes eveneens van haagbeuk. Iets verder ligt een kleine driehoek met lijnrecht geplante jonge bomen. Links liggen nog twee omgrachte moestuinen". Dit fraaie huis was toen in het bezit van Nicolas van Stockhem uit Vieux Waleffe, heer van Monmale, raadsheer van de prinsbisschop, en wel uit hoofde van zijn echtgenote, geboren de Foulon van Cambrai (zoals vermeld in de rekenboeken van Charles Hubert Vos, hun zaakgelastigde).

Op de Dépôt-kaart (opname 1871, uitgave 1878) is dit laatste huis verdwenen en op de kaart met de revisie van 1886 (uitgave 1908) is de toestand verder geëvolueerd. De bebouwing op het neerhof is een aaneengesloten volume geworden, binnen de behouden omgrachting. De dreef is nu meer zuidelijk doorgetrokken tot voorbij de verdwenen woning, naar de weg van Tuilt naar Kermt.

In het dorp lag toen tussen de spoorlijn en de Hasseltsesteenweg een kasteel met kasteelparkje, dat vandaag ook al weer verdwenen is. Het stond bekend als kasteel de Meeus. De literatuur vermeldt verder Frans Lambert, (1714-1789) baron van Stockhem die heer van Spalbeek en Kermt was. We vonden nog vermelding in 1839 van baron François Joseph de Stockhem van Kermt, eigenaar te Luik en in 1845 van zijn weduwe, geboren gravin de Méan, die in 1846 overleden bleek en vruchtgebruikster was van de heerlijke goederen. Dezelfde familie was in die periode ook kasteelheer in Heers (Heers).

De behouden dreef vanaf de Holrakkerswinning is nu beplant met jonge exemplaren zomereik (Quercus robur).

Auteur: De Maegd, Christiane

Auteur: van den Bossche, Herman

Datum: 2006

Titel Text: Holrakkerswinning en kasteel van Kermt