Gotische kerkruïne met uitbundige klimopbegroeiing, lange tijd romantisch icoon van de stad; monumentale taxus en klimop.

In de 19de-eeuwse iconografie van Diest duikt de ruïne van de gotische Sint-Janskerk veelvuldig op. Op talrijke schilderijen, etsen, tekeningen, litho's en, naar 1900 toe, ook foto's en prentbriefkaarten wordt ze met wisselend talent afgebeeld, meestal vanuit dezelfde hoek, met dramatische wolkenpartijen op de achtergrond en grafkruisen op de voorgrond. Dood en verval waren dankzij de 'Graveyard Poets' belangrijke thema's in de romantiek. Bij het kerkhof rond de Sint-Janskerk (of Sint-Jan-deDoperkerk), als kerk niet meer in gebruik sinds 1786 en vanaf 1853 helemaal zonder dak, waren alle ingrediënten van een romantische setting aanwezig: een gotische ruïne, "heelder hoge pilaren [die] brokkelige bogen torsten, waarrond de droeve klimop, als de doden-zang van middeneeuwse monniken, langzaam opkroop", grafkruisen en grafstenen (scheefgezakt als het kan) op de voorgrond. Nu nog wachten op volle maan of een "winderige valavond" met "vuil-geel licht" en op Felix Timmermans, die hier – meer dan anderhalve eeuw na Thomas Gray (in 1751 verscheen Elegy written in a Country Church-Yard van zijn hand) – zeker inspiratie zal vinden.

De ruimte rond de ijzerzandstenen kerkruïne en het voormalige kerkhof kan beschouwd worden als een vorm van 'spontane tuinvorming' met een hoge symbolische waarde. Bovendien herbergt ze enkele planten die op zichzelf al merkwaardig zijn. Op bijna alle afbeeldingen is bij het kruisbeeld voor het portaal (de voormalige westgevel) een grote taxus (Taxus baccata) te zien, een soort die vaak met begraafplaatsen geassocieerd wordt.

Deze taxus is in de loop van de jaren aangegroeid tot 271 cm en kreeg daarmee een eervolle vermelding in het inventarisboek 'Bomen in België'. Op de meer recente afbeeldingen en foto's valt ook de weelderige klimopbegroeiing (Hedera helix) op die, met stamomtrekken van bijna 1 m en soms tot doorlopende panelen in elkaar gegroeid, monumentale afmetingen heeft bereikt. Opmerkelijk is ook de ruïneflora met onder meer groot glaskruid (Parietaria officinalis). De ruimte rond de ruïne werd na de Tweede Wereldoorlog door de stadsuitbreiding aanzienlijk ingeperkt en een gedeelte van wat overbleef werd dan nog aangelegd als parkeerterrein.

Merkwaardige bomen (opname 24 juni 1997)
Het cijfer in vet geeft de stamomtrek in centimeter weer. De omtrek wordt standaard gemeten op 150cm hoogte.

• gewone taxus (Taxus baccata) 271
• klimop (Hedera helix) 85

Auteur: Deneef, Roger

Auteur: Wijnant, Jo

Datum: 2007

Titel Text: Natuur bij de ruïne van de Sint-Janskerk