Eclectische villa, gebouwd circa 1900, omgeven door landgoed van circa 2 hectare, met lusthof op steilste helling; mooi uitzicht, voorbeeld van een extraverte tuin ('geleend landschap')..

De villa op de heuvelrug boven de Leuvensesteenweg en de dorpskern van Assent, bekend als de "villa van de juge" – soms ook het "Kasteel van Assent" genoemd – werd bij het begin van de 20ste eeuw gebouwd door vrederechter Jozef Elens uit Herk-de-Stad. Het gebouw wordt gekenmerkt door een gevarieerd volume op een L-vormig grondplan, bestaande uit twee verdiepingen eindigend in trapgevels, een torenachtige uitbouw in de oksel van de zuidgevel en aanbouwen tegen de noordgevel. Door de witgeschilderde kordons, de lateien, de plint en de driepasvormige boog in de zuidgevel en in de trapgevels en hun topstukken, doet het huis min of meer traditioneel aan. Het hoge torendak met een smeedijzeren nokversiering en de klosjeslijst onder de dakrand onderstrepen het kasteelkarakter.

Het perceel rond het kasteel, met een oppervlakte van 1,8 hectare, werd door Elens aangelegd als lusttuin. Het concept van deze tuin lijkt sterk op dat van de nabijgelegen Galgenberg te Diest (Kaggevinne). Een beboomde oprijlaan - in dit geval beuken (Fagus sylvatica) met stamomtrekken van 270-280 cm – verbindt de Leuvensesteenweg (hier Staatsbaan genoemd) met het steilste gedeelte van de helling, waar het eigenlijke parkje begint. De laan buigt vervolgens naar links en bereikt via twee haarspeldbochten de villa, 20 m hoger op de top van de heuvel. Het uitzicht over de 40 m lager gelegen vallei van de Begijnebeek en het dorp Assent is zelfs nu nog genietbaar, ondanks een uitgestrekte stapelplaats van bouwmaterialen. Het tonen van een fraai panorama was blijkbaar de hoofdbedoeling van de eigenaar en/of ontwerper. Voor een dergelijk 'extravert' aanlegconcept wordt soms de term 'geleend landschap' of 'borrowscape' gebruikt: de structuur van de tuin of het park en de ligging en vormgeving van de gebouwen staan in functie van het omgevende landschap.

De lusttuin wordt aan de noordzijde via een kort lindendreefje (Tilia platyphyllos) verbonden met de achterliggende weg. Aan de oostzijde sluit het park aan bij beboste percelen, relicten van het Prinsenbos, dat in de loop van de 19de eeuw ontgonnen werd. Op de stafkaart van 1930 is een wegenpatroon in de vorm van een 8 zichtbaar, gevormd door twee door bosplantsoen omgeven open plekken: een op de helling – momenteel beplant met diverse rododendronsoorten – en een rond de villa. Het relatief beperkte bomenassortiment bestaat uit bruine beuk (Fagus sylvatica 'Atropunicea'), tamme kastanje (Castanea sativa), rode bastaardpaardenkastanje (Aesculus x carnea), Amerikaanse en moeraseik (Quercus rubra, Q. palustris) en – naast het kasteel – een coloradozilverspar (Abies concolor). Deze bomen bereiken zelden een stamomtrek van 3 m. Een Amerikaanse eik (Quercus rubra) met 458 cm stamomtrek is mogelijk een overblijfsel uit het bosplantsoen, deel van het oude Prinsenbos. Opmerkelijk zijn de weelderig met blauwe passiebloem (Passiflora caerulea) begroeide pergola bij het terras voor het kasteel en de talrijke zaailingen Yucca op de helling onder het kasteel.

Merkwaardige bomen (opname 24 augustus 2000)
Het cijfer in vet geeft de stamomtrek in centimeter weer. De omtrek wordt standaard gemeten op 150cm hoogte. Het nummer vooraan verwijst naar de locatie op het plan in het inventarisdossier.

• 1. coloradozilverspar (Abies concolor) 238
• 4. Amerikaanse eik (Quercus rubra) 458

Auteur: De Maegd, Christiane

Auteur: Deneef, Roger

Datum: 2007

Titel Text: Tuin van het kasteel van Assent